Адамны ораныш тапшылыыны оздырышы

АИТВ - адамны ораныш тапшылыыны оздырышы, ХХ асырды 80-жылдарыны басынан бастап танымал. АИТВ азаа тскен кезде бізді аурудан жне жпадан орайтын иммунды жйені бзады.

Уаыт те келе АИТВ-мен жаннан адам жиі ауыратын болады. ЖИТС диагнозы (жтырылан ораныш тапшылыыны белгісі) жпалананнан кейін детте бірнеше жыл ткесін ойылады.

ЖИТС – адамны иммунды жйесіні бзылуынан пайда болатын ауру. Иммунды тапшылы сері салдарынан бір немесе бірнеше ауіпті аурулар дамуы ммкін (пневмония, туберкулез, рак жне т.б.), бл аурулармен адам азасы кресе алмайды.

АИТВ - ЖИТС-ны басты себебі болып табылатын індет. Егер жпаланан адамны аны, шуеті, ынап сйытары немесе ана сті дені сау адамны анына (инъекция, дене жарасы арылы) немесе сілемейлі абыншатарына тссе, жпалану ммкін. Трмысты жадайда жу ммкін емес.

Жпа жтырылан кнінен бастап азада зіні бзушылы жмысын атарады, иммунды жйені жасушаларын жаулап алады. ЖИТС диагнозы осы жасушаларды 80 пайызыны бзылуын білдіреді.

АИТВ жпасын емдеуге арналан дрі-дрмек лі ойластырылып табылмаан. Біра бгінгі тада науасты мір сапасын жасартуы жне міріні затыына сер ететін дрі-дрмек бар.

Ашылу тарихы

ЖИТС-ны этиологиясыны нтижесінде адамны ораныш тапшылыыны оздырышы 1983 жылы ашылды. ЖИТС туралы е алашы ылыми ресми баяндама ретінде, гомосексуалист-ер адамдарда кездескен белгілі емес пневмоцистік пневмония жне саркома Капоши туралы 1981 жылы шыан екі маала болып табылады. 1982 жылды шілде айында алаш рет жаа ауыруа ЖИТС термині олданды. Осы жылды ыркйек айында гомосексуалистер мен нашаорлар, А гемофилиясымен ауыратын адамдарда бірнеше атар оппортунистік жпалар диагностикасы негізінде ЖИТС ресми трде ауыру деген маынада олданады. 1981 жылдан 1984 жыла дейін ЖИТС-ны таралыуыны дамуы жынысты атынас арылы жне нашаорлыты ауыпты екендігі туралы бірнеше жмыс шыты. Оан атар ЖИТС-ны індеттік табиаты бар екендігіні гипотезасы бойынша жмыс жргізілді.

Адамны ораныш тапшылыыны оздырышын 1983 жылы бір-бірінен блек екі лаборатория анытады:

-Люк Монтанье басшылыыны ол астында Францияда Пастер Институтында

- Роберт Галло басшылыыны ол астында АШ лтты рак институтында

1983 жылды 20 мамыр айында Science журналы зертеулер нтижесінде науастарды азасында жаа ретровирус кездескені туралы жазады. Бл маалаларда жаа ашылан оздырыш HTLV топ оздырыштарына жататындыы млімдігін жазады. Зерттеушілер жаа табылан оздырыш ЖИТС –ны тудыру ммкіндігін сынды. 1984 жылды мамыр айыны 4- кні зертеушілерді хабарлауы бойынша, ЖИТС-мен ауыратын 72 адамны 26-ны лимфоциттерінен, пре-ЖИТС жадайымен ауыратындар арасында 21 ден 18 науастарда сол кезде HTLV-III атты оздырыш аныталан. Зертеушілер 115 дені сау баылау топтаы гетеросексуалдарды арасынан оздырышты таппады. Оны себебі Т4лимфоциттарды саныны аздыына байланысты, деді олар. оздырышты алашы атауы АИТВ атауына згертілді.

Вирусты берілуі

АИТВ азаны барлы биологиялы сйытытарында пайда болады. Біра, зарарлануа ажетті оздыруышты керекті саны тек анда, шуетте, ынапта, лимфада жне ананы стінде (ананы сті тек нрестелер шін ана ауіпті – оларды асазандарында АТБ-ны лтіретін асазан ышылы нделмейді) болуы ммкін. Індет адамны ан жне лимфоток арылы тікелей ауіпті биосйытытыраны, сонымен бірге заымдалан шырыш абыршатарына (бл шырыштыларды сіу ызметіне негізделеді) тсуі жолымен де болады. Егер АТБ-жпасыны аны баса адамны аы жріп тран ашы жарасына тскенде жпаны сері болмайды.

АИТВ – трасыз вирус – азадан тыс ортада, анны (шует жне ынапты) кебуінде леді. Індет трмысты жолмен берілмейді. АИТВ 56 С градусынан жоары жадайында лезде леді.

Біра, тамыр арылы инъекцияларда вирусты таратылуыны дрежесі те жоары – 95 %-ге дейін. Инемен шаншуда медперсонала АТБ-ны жуы жолдары да тіркелген. Бндай жадайда, АТБ таратылуы жолдарыны алдын алу масатында (пайыз лестеріне дейін) дрігерлерге жоары белсенді антиретровирустік терапияны трт апталы курстары таайындалады. Химиопрофилактика, сондай-а жпалану атеріне туелді зге адамдара таайындалады. Химиотерапия вирусты ытимал таратылуынан кейін 72 сааттан аспай таайындалады.

Нашаорларды бірнеше рет инелер мен шприцтерді пайдалану АТБ-ны таратылуына келіп соады. Оны алдын алу шін арнайы айырымдылы орындары рылады, онда аысыз негізде олданылан шприцтер орнына таза шприцтер беріледі. Сонымен бірге жас нашаорлар жынысты белсенді, оралмаан жынысты атынастара жие тседі, бл вирусты таратылуына осымша жол ашады.

ртрлі кздер бойынша оралмаан жынысты атынастарында берілетін АТБ-ны таратылуы туралы мліметтері згеше. Таратылуы атері кбінесе атынас типінен (ынапты анусты, ауызбен) жне серіктес рліне (кіргізуші тарап/абылдаушы тарап) атысты болады.

Сондай – а, анадан балаа тарауды тіке жолдары болуы ммкін. Жоары белсенді антиретровирустік терапия арылы оны алды алуда, вирусті тіке таратылуыны атері 1,2%-а дейін тмендетіледі.

Вирусты зге биологиялы сйытытарда сілекейде, кз жасында болуы те тмен; сілекей, кз жасы, тері арылы таратылу туралы апарат жо. Ананы стімен таматандыру жпаны тарату себебі болуы ммкін, йткені ананы стінде АТБ болады, сондытан АТБ-мен ауыратын аналара балаларын кеудесімен таматандырудан бас тарту ажет.

АТБ ан сорыш масалар жне баса рт-мырсалар, ауа, ол алысу, сйісу (кез-келген), ыдыс-ая, киімдер, ваннаны, дретхананы, жзу бассейні пайдалану жне т.б.арылы таратылмайды.

АИТВ диагностикасы. АИТВ-а тестілеуді трлері.

оздырышты арнайы тест жргізу арылы табуа болады. Тест рдісіні орытындысы антиденені табу арылы, оздырышты азаа туі арылы алыптасады.

Бірінші тест - иммуннды-ферменттік талдау (ИФТ). Бл-диагностиканы кеінен тараан дісі болып табылады. Жпадан 3 ай кейін азаа тскеннен со, адам азасында иммуноферментті талдауды анытай алатын антиденелер саны жинаталады. Теріс расталмаан нтиже жпаа антиденелер жетілдірілмеген немесе ЖИТС-ны терминалды дегейінде, яни ан рамында жпа те кп боландытан CD-4 антиденелер жо дегенді білдіреді. Егер сіз теріс расталмаан нтижеізге кз жеткізгііз келсе, онда сізге 3 айдан кейін ИФТ туді маызы бар.

Теріс расталмаан нтиже негізінен жпалы, аутоиммунды, онкологиялы жне т.б. крделі аурулары бар науастарды, сонымен атар жктілік кезінде тексерген кезінде аныталады.Сондытан кез келген о нтижені міндетті трде те сезімтал тест – иммуноблотта тексереді. Иммуноблот ИФТ-ны о нтижесінен кейін о нтижені 99,9% растайды – бл кез келген медициналы тест шін максималды натылы. Екінші тест – иммуноблот (ИБ). Бл тест АИТВ-а спецификалы антиденелерді барын анытайды. Нтиже о, теріс жне сенімсіз (немесе аныталан) бола алады.

Аныталмаан нтиже адамны ан рамында АИТВ бар, біра азаны антиденелер спектрі толы жетілдірілмегендігін білдіреді. Ережеге сйкес сенімсіз нтиже аланнан 1-3-6 ай ткеннен кейін ерітіндіде бірінен со бірі антиденелер жне АИТВ пайда болады. Бндай жадайда сенімсіз нтижелер АИТВ-жпасыны бастапы кезеіні кусі болып табылады. Иммуноблотты аныталмаан нтижесі адамны АИТВ-ны жтырмаандыын, біра оны азасында АИТВ антиденелеріне сас денелер барын білдіреді. ИБ-ны белгіленбеген нтижесінде науас дрігер-инфекционистты арауында болады жне 1,3 жне 6 айдан кейін айта тексерістен теді. шінші тест – полимеразды цепті реакция (ПЦР). Ол жпаны РНК жне ДНК анытау шін олданылады. ПЦР келесілер шін олданылады:

- «Терезе кезеінде» жне иммуноблотты нтижесі тсініксіз болан кезде АИТВ-ны бар немесе жоын анытау шін;

- Азада АИТВ1 немесе АИТВ2 жпасыны айсысы барын анытау шін;

- Жпалы жктілікті анытау жне баылау шін;

- АИТВ-жпаланан анадан туан нрестелерде АИТВ-статусын анытау шін;

- ан ю

рметті оырмандар!
Пікір жазанда жеке адамны ар-намысын орлайтын, кемсітетін, лт араздыын тудыратын сздерді олданбауыызды сраймыз